२१ मंसिर, काठमाडौं।
काठमाडौं महानगरका सडकहरूमा झुन्डिएका विद्युतीय, टेलिफोन र इन्टरनेटका तारहरूले वर्षौँदेखि सहरको सौन्दर्य मात्र बिगारेका छैनन्, सुरक्षामा पनि खतरा पैदा गर्दै आएका छन्। अब भने ती तारलाई भूमिगत गर्ने काम नेपाल विद्युत प्राधिकरण (NEA) र काठमाडौं महानगरपालिकाले संयुक्त रूपमा तीव्र रूपमा अघि बढाउने निर्णय गरेका छन्।
ऊर्जा, जलस्रोत तथा सिँचाइ मन्त्री कुलमान घिसिङले काममा देखिएका ढिलाइ, सडक मर्मत सम्बन्धी गुनासो र निर्माण समन्वय जस्ता विषयमा उच्चस्तरीय बैठक बसेर वर्षायाम सुरु हुनु अघि नै भूमिगत लाइनको काम सक्ने निर्देशन दिएका हुन्।
फिल्डका समस्या समाधानका लागि संयोजन समिति
भूमिगत लाइन बिछ्याउँदा सडक खन्ने, क्रस–सेक्सन बनाउने, भुइँ फोड्दा निस्कने धूलो तथा यातायात अवरुद्ध हुने समस्याहरू द्रुत रूपमा व्यवस्थापन गर्न प्राधिकरणका निर्देशक र महानगर सार्वजनिक निर्माण विभागका प्रमुखलाई निरन्तर अनुगमन र तत्काल समन्वय गर्न जिम्मेवारी तोकिएको छ।
निर्माण व्यवसायीले काम सकेपछि सडक मर्मतमा ढिलाइ गर्ने गुनासो बढेपछि मन्त्री घिसिङले निर्माण कम्पनी, प्राधिकरण र महानगरका प्रतिनिधि सबैलाई एउटै टेबलमा ल्याएर कडाइपूर्वक निर्देशन दिएका थिए।
‘अन्तिम मौका यही हो’ — मन्त्री घिसिङ
बैठकमा मन्त्री घिसिङले परियोजना तीव्र गतिमा अघि नबढे काठमाडौंको तार–व्यवस्था सुधार कहिल्यै नसक्ने चेतावनी दिए।
उनले स्पष्ट भनेः
‘अब पनि काम गर्न सकिएन भने फेरि अवसर आउँदैन। पुतलीसडकसहितका बाँकी क्षेत्रमा तत्काल काम सुरु गर्नुस्। वर्षायाम अघि नै काठमाडौंलाई ओभरहेड तारमुक्त बनाउनु हाम्रो प्राथमिकता हो।’
उनका अनुसार महानगरपालिकासँग यसबारे निरन्तर संवाद भइरहेको छ र दुवै संस्थाले सहकार्यलाई अझ मजबुत बनाउने प्रतिबद्धता जनाएका छन्।
कामको प्रगति : उपत्यकामा ८० प्रतिशत सम्पन्न
प्राधिकरणका कार्यकारी निर्देशक मनोज सिलवालका अनुसार काठमाडौं उपत्यकामा भूमिगत प्रणाली, सुदृढीकरण र स्वचालन मिलाएर करिब ८० प्रतिशत काम पूरा भइसकेको छ।
पहिलो चरणमा—
- रत्नपार्क
- महाराजगञ्ज वितरण केन्द्र
अन्तर्गतका क्षेत्रमा काम सुरु गरिएको थियो।
दोस्रो चरणमा काठमाडौंका बाँकी स्थान, तेस्रो चरणमा ललितपुर र भक्तपुरका शहरी क्षेत्र, चौथो चरणमा पोखरा र भरतपुर महानगरका वितरण प्रणाली भूमिगत बनाउने योजना अघि बढाइएको छ।
३३kV, 11kV र 400V लाइन भूमिगत
यस परियोजनाअन्तर्गत—
- ३३ हजार भोल्टेज
- ११ हजार भोल्टेज
- ४ सय भोल्टेज
— सबै लाइन भूमिगत बनाइनेछन्।
साथै अप्टिकल फाइबर पनि एकै ट्रेन्चमा बिछ्याइने भएकाले भविष्यमा टेलिफोन, इन्टरनेट, टिभी नेटवर्कको तार जालो हटेर सहर थप व्यवस्थित हुनेछ।
सहरको सौन्दर्य, सुरक्षा र स्थायित्वमा ठूलो प्रभाव
भूमिगत विद्युत वितरण प्रणाली—
- दुर्घटना जोखिम न्यून,
- प्राकृतिक प्रकोपमा कम क्षति,
- सेवा प्रवाहमा स्थिरता,
- तारको जालो हटेर काठमाडौंको सौन्दर्यमा उल्लेख्य सुधार
जस्ता प्रमुख फाइदाहरू छन्।
प्राधिकरणले हालको ओभरहेड लाइन हटाउने काम पनि क्रमशः सुरु गरिसकेको जनाएको छ। यसले ‘कुरूप सहर’ भन्ने आलोचनाबाट काठमाडौंलाई केही राहत मिल्ने अपेक्षा गरिएको छ।
नागरिक प्रभाव कम गर्न विशेष व्यवस्था
भूमिगत काम गर्दा सडक खन्नुपर्ने भएकाले–
- राति मात्र काम गर्ने,
- सवारी–पैदल आवागमन अबरुद्ध नपर्ने,
- धूलो नियन्त्रणका विशेष उपाय
अपनाउने व्यवस्था गरिएको छ।
प्राधिकरणले तार बिछ्याउँदा क्षति पुगेको सडक १० दिनभित्र मर्मत गर्ने प्रतिबद्धता जनाएको छ, जसले सडक बिग्रिने समस्या न्यून हुने अपेक्षा गरिएको छ।
अन्तिम लक्ष्य : काठमाडौंलाई ‘ओभरहेड तारमुक्त’ सहर बनाउने
सरकार र प्राधिकरण दुवैको लक्ष्य आगामी वर्षायाम अघि नै काठमाडौं उपत्यकामा बाँकी सबैतिर भूमिगत लाइन जडान गरी ओभरहेड तार पूर्ण रूपमा हटाउने हो।
यदि यो योजनाअनुसार काम सफलतापूर्वक पूरा भयो भने काठमाडौं देशकै पहिलो ‘पूर्ण भूमिगत विद्युत वितरण प्रणाली भएको महानगर’ बन्नेछ।
