राजेश कुमार कर्ण
जनकपुरधाम, वैशाख २३ गते ।
नेकपा एमालेको धनुषा जिल्ला अधिवेशन राजनीतिक संवाद र सांगठनिक सुदृढीकरणको महत्वपूर्ण अवसर हुनुपर्ने थियो। तर दुर्भाग्यवश, यो अधिवेशन शान्तिपूर्ण लोकतान्त्रिक प्रक्रियाको प्रतीक बन्नुका साटो एक हिंसात्मक गुटीय द्वन्द्वको प्रतीक बन्यो।
शनिबारदेखि जनकपुरधामस्थित महेन्द्रनारायण निधि सांस्कृतिक केन्द्रमा सुरु भएको अधिवेशन सोमबार दिनभरि तनाव, झडप र हिंसात्मक भिडन्तले भरिएको रह्यो। एमालेभित्रको बढ्दो गुटबन्दी, शक्ति संघर्ष र संवादहीनताले गर्दा अधिवेशन स्थल राजनीतिक विमर्शको मञ्च होइन, रणभूमिमा परिणत भयो।
दुई धार : महासेठ विरुद्ध अरगरिया
अधिवेशनमा देखिएको प्रमुख द्वन्द्व एमालेका दुई गुटबीचको गहिरो विभाजनको उपज हो। एकातर्फ एमालेका सचिव रघुवीर महासेठ, पोलिटब्युरो सदस्य जुली महतो, केन्द्रीय सदस्य हरिनारायण महतोको समूह देखिन्छ। अर्को तर्फ मधेस प्रदेश संसदीय दलका नेता सरोज कुमार यादव, केन्द्रीय सदस्य उमाशंकर अरगरिया, मधेस प्रदेशका सभामुख रामचन्द्र मण्डल र निवर्तमान अध्यक्ष राजकिशोर यादवको समूह सक्रिय छ।
दुबै पक्षले आपसमा वर्चस्व जमाउने प्रयास गर्दा संगठनको आन्तरिक अनुशासन धरासायी भएको देखिएको छ। उम्मेदवारको अन्तिम नामावली प्रकाशित गर्ने क्रममा मतभेद चुलिँदै गएपछि विवाद झडपमा परिणत भयो। त्यसपछि हात हालाहाल, लाठीचार्ज, ढुङ्गामुढा र तोडफोडले स्थिति नियन्त्रणबाहिर पुगेको थियो।
सुरक्षा संयन्त्रको कमजोरी
स्थानीय प्रशासन र नेपाल प्रहरीको उपस्थितिका बाबजुद हिंसा रोक्न सकिएको छैन। प्रहरीको उपस्थितिलाई घटनास्थलमा रहेका धेरैले “मुखदर्शक”को रूपमा मात्रै बुझे। झन्डै एक दर्जनभन्दा बढी कार्यकर्ता घाइते भएका छन्, जसमा धनुषाका जिल्ला अध्यक्ष राजकुमार यादव पनि छन्। कतिपयको टाउको फुटेको र हात–खुट्टा भाँचिएको बताइएको छ।
पार्टीको आन्तरिक गुटबन्दी : लोकतान्त्रिक अभ्यासमाथिको खतरा
एमालेजस्तो ठूला र सत्तामा रहेका पार्टीको संगठनात्मक अधिवेशनमा यसरी खुलेआम हिंसा हुनु सत्ताधारी दलकै राजनीतिक संस्कारमाथि गम्भीर प्रश्न खडा गर्छ। गुटगत प्रतिस्पर्धा र असहिष्णुता सत्ताको आकर्षणमा आधारित राजनीतिलाई प्रतिबिम्बित गर्छ। यसले पार्टीभित्र संवाद, सहमति र विधिको सम्मानको आवश्यकता झनै तीव्र बनाएको छ।
अधिवेशन स्थगित, भविष्य अन्योलमा
अधिवेशनको प्रक्रिया हाल बुधबारसम्मका लागि स्थगित गरिएको छ। तर स्थगन मात्र समस्याको समाधान होइन। जबसम्म आन्तरिक गुटीय द्वन्द्वको जड पहिचान गरी समाधान गरिंदैन, त्यतिन्जेल कुनै पनि अधिवेशनको सहज समापन असम्भव देखिन्छ।
धनुषामा देखिएको एमालेको अधिवेशन विवादले केवल एक जिल्लाको समस्या मात्रै होइन, सिंगो पार्टीको सांगठनिक संरचनाभित्र लुकेका असन्तुलन र असहिष्णुताको संकेत दिएको छ। यस्ता घटनाबाट लोकतान्त्रिक अभ्यास कमजोर मात्र हुँदैन, जनविश्वास पनि डगमगाउँछ। पार्टी नेतृत्वले अब संयम, संवाद र संगठन सुधारतर्फ गम्भीर पहल गर्नु आवश्यक छ।
