पूर्वी पहाडमा भारी वर्षा, मधेसमा भने अझै पानी पर्न सकेन, इलामको कन्याम क्षेत्रमा एकै घण्टामा ७२ मिलिमिटर वर्षा,

काठमाडौं, साउन ६ गते ।
देशका विभिन्न भागहरूमा मनसुन सक्रिय भएसँगै पूर्वी नेपालका पहाडी क्षेत्रमा वर्षा देखिन थालेको छ, तर तराईको मधेस प्रदेशमा भने अहिलेसम्म पर्याप्त वर्षा हुन सकेको छैन। इलामको कन्याम क्षेत्रलगायत आसपासमा भारी वर्षा भएको जल तथा मौसम विज्ञान विभागले जनाएको छ। विभागका अनुसार मंगलबार साँझको समयमा मात्र इलामको कन्याम टी स्टेट वर्षामापन केन्द्रमा एकै घण्टामा ७२ मिलिमिटर वर्षा मापन गरिएको हो।

यस वर्षाको तीव्रताले स–साना खोलाहरूमा आकस्मिक बहावको जोखिम रहेको भन्दै विभागले नदी तटीय क्षेत्रका बासिन्दालाई सतर्क रहन आग्रह गरेको छ। जारी सूचना अनुसार, भारी वर्षा अझै केही समय निरन्तर रहने अनुमान गरिएको छ।

मधेस प्रदेशमा वर्षाको प्रतिक्षा

जसरी पूर्वी पहाडमा भारी वर्षा मापन गरिएको छ, त्यसको विपरीत मधेस प्रदेश भने निरन्तरको खडेरी र पानीको अभाव झेलिरहेको छ। साउनको दोस्रो सातामा प्रवेश गर्दा पनि मधेसका अधिकांश जिल्लामा बर्खे खेती प्रभावित हुने अवस्था देखिन थालेको छ। बर्सेनि यसै समयमा धान रोपाईं हुने भए पनि वर्षा नभएकाले धानका बिउ सुक्न थालेको किसानहरूको गुनासो छ।

धनुषा, महोत्तरी, सर्लाही, रौतहट, सप्तरीलगायतका जिल्लाहरूमा सिंचाइका लागि नहरमा पानी छैन, अधिकांश इनार र कुलो सुक्खा छन्, र भू–जलस्तर पनि तल झरेको छ। प्रदेश सभामा समेत पानीको हाहाकारका विषयमा पटकपटक आवाज उठाइएको छ। तर, अझै सरकारको तर्फबाट दीर्घकालीन समाधान देखिएको छैन।

इलाममा बाढी र पहिरोको जोखिम

इलामजस्तो पहाडी क्षेत्रमा अचानक यति धेरै वर्षा हुँदा पहिरो र जमिन चिप्लिने जोखिम पनि उच्च हुन्छ। कन्याम क्षेत्र आसपास रहेका स–साना खोला, झरना तथा नाला भरिएर बग्ने सम्भावना रहेकाले नदी किनार र पहाडको ढल्कोमा बसोबास गर्नेहरूलाई सतर्क रहन भनिएको छ।

विभागका अनुसार, यदि आगामी केही घण्टामा थप वर्षा भयो भने कन्याम–इलाम सडकखण्ड, चिया बगान क्षेत्र र अन्य ग्रामीण आवागमन अवरुद्ध हुन सक्ने खतरा छ।

स्थानीय सरकारको जिम्मेवारी

मौसम पूर्वानुमानको आधारमा इलाम र अन्य पहाडी जिल्लाहरूमा राहत तथा उद्धारको तयारी गर्न स्थानीय तह र जिल्ला विपद् व्यवस्थापन समितिहरूलाई सूचित गरिएको छ। त्यसैगरी, मधेसमा भने सुख्खा संकटलाई मध्यनजर गर्दै सिंचाइ, पानी ट्यांकर, र वैकल्पिक व्यवस्थापन जस्ता उपाय तत्काल अपनाउनु पर्ने देखिन्छ।

जहाँ एकातिर इलामजस्ता पहाडी क्षेत्रमा भारी वर्षा भई बाढी र पहिरोको जोखिम बढ्दो छ, अर्कातिर मधेस प्रदेश वर्षाको अभावले कृषि संकटको चपेटामा पर्न थालेको छ। यस्तो असमान मौसमी अवस्था नेपालको भौगोलिक विविधताको प्रतिफल त हो, तर यसको असर जनजीवनमा गहिरो प्रभाव पारिरहेको छ। यसैले अब आवश्यकता छ—जलवायु अनुकूल योजनाबद्ध व्यवस्थापन र वर्षामा आधारित जोखिम न्यूनीकरण रणनीतिहरू तत्काल कार्यान्वयन गर्ने।