जनकपुरधाममा पछिल्लो समय चैती छठको उल्लास बढ्दै गएको छ। मुख्य रूपमा कार्तिक महिनामा मनाइने छठ पर्व चैत्र महिनामा पनि उत्तिकै धुमधामका साथ मनाउन थालिएको छ। विशेषगरी गंगासागर, अंगराज सर, धनुष सागर जस्ता धार्मिक पोखरीहरूमा श्रद्धालुहरूको घुँइचो लाग्ने गर्छ।
छठ पर्वको धार्मिक विधि र प्रक्रिया
छठ पर्व विधिवत रूपमा अर्बा-अर्बाइन (नहाय-खाय) बाट सुरु हुन्छ। दोस्रो दिन (खर्ना) मा व्रतीहरूले गुडको खीर, रोटी, फलफूलको प्रसाद ग्रहण गर्छन्। तेस्रो दिन साँझ अस्ताउँदो सूर्यलाई अर्घ दिइन्छ भने चौथो दिन बिहान उदाउँदो सूर्यलाई अर्घ दिएर पर्व समापन गरिन्छ।
छठ पर्वको महत्त्व र जनविश्वास
छठ पर्व विशेष गरी सूर्यदेव र छठी माताको आराधना गर्ने पर्व हो। यसलाई पुत्र प्राप्ति, सन्तानको दीर्घायु, स्वास्थ्य लाभ, र चर्म रोग निवारणको लागि प्रभावकारी मानिन्छ। व्रत बस्दा कठोर नियम पालना गरिन्छ, जसमा शुद्धता, सात्त्विक भोजन, र भक्ति भाव मुख्य हुन्छ।
छठी मातासँग सम्बन्धित प्रमुख कथाहरू
१. राजा प्रियव्रत र छठी माताको कृपा
एक कथा अनुसार, राजा प्रियव्रतकी पत्नीलाई सन्तान नहुँदा उनले छठी माताको आराधना गरेपछि पुत्र लाभ भएको थियो। त्यसयता छठी मातालाई सन्तान प्राप्ति र संरक्षणकी देवी मानिन्छ।
२. द्रौपदी र छठ पूजा
महाभारत अनुसार, द्रौपदीले पाण्डवहरूको विजय तथा सुख-समृद्धिका लागि छठ पर्वको व्रत गरेकी थिइन्।
३. सीता माता र छठ पर्व
भनिन्छ, माता सीताले अयोध्या फर्किएपछि रामराज्यकालमा छठ पूजाको विधि अपनाएकी थिइन्।
हिन्दू-मुस्लिम एकता र छठ पर्व
छठ पर्व हिन्दू-मुस्लिम समुदाय दुवैले श्रद्धाका साथ मनाउने गर्छन्। मुस्लिम समुदायका व्यक्तिहरू पनि व्रतीहरूको सहयोग गर्छन्, घाट सजाउने कार्यमा लाग्छन् र मेलामा सहभागी हुन्छन्। यसले धार्मिक सहिष्णुता र सामाजिक एकताको सन्देश दिन्छ।
छठ पर्वमा चढाइने प्रसाद र विशेष खाद्य सामग्री
छठ पर्वमा विशेष गरी ठकुवा, भुस्वा, उखु, केरा, सखरखण्ड, हल्दी, अदुवा, र मौसमी फलहरू चढाइन्छ। यी सामग्रीहरू स्वच्छ वातावरणमा तयार गरिन्छ, जसले पर्वको पवित्रता झल्काउँछ।
जनकपुरधाममा चैती छठको महत्त्व बढ्दै गएको छ। यो पर्व धार्मिक, सांस्कृतिक, र सामाजिक दृष्टिले महत्वपूर्ण मानिन्छ। सूर्य उपासना, छठी माताको पूजा र कठोर व्रत रूपमा यो पर्व झन् लोकप्रिय बन्दै गएको छ।
