जनकपुरधाम चैत्र २२ गते
धनुषा जिल्लाको उत्तरपूर्वी भेगमा अवस्थित गणेशमान चारनाथ नगरपालिकाले नवीकरणीय ऊर्जा उपयोगमा अभूतपूर्व कदम चालेको छ। मेयर जितनारायण यादवको नेतृत्वमा यो पालिका अहिले नवीकरणीय ऊर्जा नीति २०८१ निर्माणतर्फ अघि बढेको छ। यसको मुख्य उद्देश्य नवीकरणीय ऊर्जा उत्पादन, उपयोग र सम्भाव्यता अध्ययन गर्दै लगानीकर्तालाई आकर्षण गर्नु हो।
क्लिन कुकिङ अलायन्स र एसपीआई नेपालको सहयोग
उक्त नीति निर्माण प्रक्रियामा क्लिन कुकिङ अलायन्स र सस्टेनेबल प्रस्परिटी इनिसिएटिभ (SPI) नेपाल ले निशुल्क: रूपमा परामर्शदाता संस्थाको रूपमा सक्रिय भूमिका खेलेका छन्। यी संस्थाहरूले नीतिको मस्यौदा तयार पार्न मात्र नभई, सम्भाव्यता अध्ययन र लगानीकर्ताको पहिचानसम्म सघाइरहेका छन्।
मस्यौदामाथि छलफल: सहभागी सबैको सकारात्मक अभिव्यक्ति
गत सोमबार आयोजित गोष्ठीमा नीति मस्यौदामाथि व्यापक छलफल गरिएको थियो। एसपीआई नेपालका वरिष्ठ रणनीतिक सल्लाहकार नीति विज्ञ पुरुषोत्तम घिमिरेले नवीकरणीय ऊर्जा नीति २०८१को मस्यौदा प्रस्तुत गरेका थिए भने उर्जा विज्ञ मोहनदास मानन्धरले नीतिसँगै ऐन निर्माणको पनि आवश्यकता औंल्याए। गोष्ठीमा उपमेयर तुलसा पाण्डे, वडा अध्यक्षहरू, र अन्य प्रतिनिधिहरूको उल्लेखनीय सहभागिता देखियो।
विद्युतीय चुलो वितरण अभियान: वातावरण र समृद्धितर्फ कदम
क्लिन कुकिङ अलायन्स CCA, सस्टेनेबल प्रस्परिटी इनिसिएटिभ (SPI) नेपाल नेपाल र जानकी महिला जागरण समाजको संयुक्त परियोजनामा विद्युतीय चुलो वितरण अभियान सञ्चालन भइरहेको छ। अहिलेसम्म १२१ वटा चुलो वितरण भइसकेको र एक वर्षभित्र २५०० चुलो वितरण गर्ने लक्ष्य राखिएको छ। चुलोका लागि आवश्यक भाँडाकुँडा पालिकाले निःशुल्क उपलब्ध गराइरहेको छ।
कार्बन उत्सर्जन न्यूनीकरण र आयात प्रतिस्थापनमा जोड
नगरपालिकाले एलपीजी ग्यासको सट्टा विद्युतीय चुलोको प्रवर्द्धन गर्दै आयात प्रतिस्थापन र स्वदेशी विद्युतीय ऊर्जा उपयोगलाई प्राथमिकता दिएको छ। यसले वातावरणीय संरक्षणसँगै देशलाई समृद्धिको दिशामा अघि बढाउने विश्वास गरिएको छ।
विद्युत संरचनामा सुधारको खाँचो
मेयर यादवका अनुसार, नगरपालिकाका केही स्थानमा अझैसम्म पूर्ण विद्युतीकरण हुन सकेको छैन भने, जहाँ छ, त्यहाँ पनि न्यून क्षमताको एमसीबी जडान भएकाले विद्युतीय चुलोको प्रभावकारी प्रयोगमा अवरोध आइरहेको छ। यस्ता संरचनागत समस्याहरू समाधानका लागि नीति कार्यान्वयनसँगै थप योजनाहरू बनाइने बताएका छन्।
नीति पछि ऐन निर्माणतर्फको संकेत
ऊर्जा विज्ञहरूको सुझाव अनुसार, केवल नीति निर्माणले मात्र दीर्घकालीन परिवर्तन ल्याउन नसक्ने भएकाले अब पालिकाले नवीकरणीय ऊर्जा ऐन निर्माणमा पनि ध्यान दिने योजना बनाएको छ। यस कार्यमा पनि क्लिन कुकिङ अलायन्स र सस्टेनेबल प्रस्परिटी इनिसिएटिभ (SPI) नेपालले परामर्श सेवा उपलब्ध गराउने प्रतिवद्धता जनाएका छन्।
मधेस प्रदेशस्तरीय पहल र सम्भाव्यता अध्ययनको आवश्यकता
क्लिन कुकिंग एलायन्सका नेपाल प्रतिनिधि करुणा बज्राचार्य, ऊर्जा विज्ञ मोहनदास मानन्धर, एसपीआई वरिष्ठ रणनीतिक सल्लाहकार पुरुषोत्तम घिमिरे, एसपीआईका नेपाल प्रबन्ध निर्देशक सरिता कार्की सहितका टोली पनि गोष्ठीमा सहभागी भएका थिए र उनीहरू विभिन्न सरोकारवालाहरूसँग समेत छलफल र भेटघाट गरेका थिए।
नीति निर्माणका लागि पहल गर्ने उद्देश्यले विज्ञ टोलीले मधेस प्रदेशका मुख्य सचिव मदन भुजेल र नीति आयोगका उपाध्यक्ष डा. सोहन साहसँग भेट गरी प्रदेशस्तरीय ऐन निर्माणको पहलका लागि आवश्यक छलफल गरेको छ। प्रदेश सरकारद्वारा सकारात्मक प्रतिक्रिया आएको र यसले सम्पूर्ण प्रदेशलाई ऊर्जा रूपान्तरणतर्फ अघि बढाउने विश्वास लिइएको छ।
नीति निर्माणमार्फत दिगो विकासतर्फ कदम
गणेशमान चारनाथ नगरपालिका नवीकरणीय ऊर्जा नीति निर्माण गर्ने मधेस प्रदेशकै पहिलो नगरपालिका बन्ने सम्भावनामा छ। मेयर यादवको दूरदर्शी नेतृत्व, संस्थागत साझेदारी र स्थानीय प्रतिनिधिहरूको सकारात्मक सहभागिताले पालिकालाई नवीकरणीय ऊर्जाको केन्द्रका रूपमा स्थापित गर्ने सम्भावना बलियो देखिन्छ।
