महासंघको कार्यालय उद्घाटन : प्रेस स्वतन्त्रता, व्यावसायिक आचरण र सरकार–मिडिया सम्बन्धमाथि संवाद

जनकपुरधाम, असार २१ गते ।
नेपाल पत्रकार महासंघको प्रादेशिक कार्यालय उद्घाटन कार्यक्रम महोत्तरीको भंगहा नगरपालिकामा शनिवार सम्पन्न भयो। सामान्य उद्घाटन कार्यक्रम जस्तो लागेपनि, यो अवसर मधेशमा पत्रकारिता र राज्य सम्बन्ध, प्रेस स्वतन्त्रताको सीमारेखा, पत्रकारको जिम्मेवारी र सरकारको नियतबारे गहिरो बहसको मञ्च बन्यो।

कार्यक्रमका प्रमुख अतिथि भंगहा नगरपालिकाका नगरप्रमुख संजीव कुमार साहले पत्रकारितामा बढ्दो व्यक्तिकेन्द्रित लेखन, ‘टार्गेट पत्रकारिता’को प्रवृत्ति, र पत्रकारहरूको विश्वसनीयता घट्दो स्थितिप्रति चिन्ता व्यक्त गरे। साथै, उनले पत्रकार महासंघको कार्यालय निर्माणका लागि नगरभित्र आवश्यक परे निजी जग्गा नै उपलब्ध गराउने प्रतिबद्धता जनाएर राज्य र पत्रकारबीचको सहकार्यको नयाँ अध्याय सुरु गर्ने संकेत दिए।

---

पत्रकारिता स्वतन्त्र हो, तर उत्तरदायी पनि हो — मेयर साहको दृष्टिकोण

“पत्रकार समाज र नागरिकको विश्वासको केन्द्र हो। तर व्यक्तिगत रिसइवी वा इगोले पत्रकारिताको मर्यादा घटाएको देखिएको छ,” मेयर साहले भने। उनले स्पष्ट पारे — पत्रकारिता अधिकार मात्रै होइन, कर्तव्यको पनि सवाल हो। पत्रकारले कलम चलाउँदा न त त्यसमा बदला हुनु पर्छ, न त मनोविनोद।

उनले थपे, “पत्रकारको कलमले समाजलाई सचेत बनाउने हो। त्यसैले हामी पत्रकारको सम्मान गर्छौं। तर स्वतन्त्रता र मर्यादाको नाममा अत्याचार गर्नु अनुचित हुन्छ।”

उनको यो भनाइले प्रेस स्वतन्त्रताको समर्थनसँगै पत्रकारहरूको व्यावसायिकता र जिम्मेवारीबोधमा बल दिएको देखिन्छ।

---

पत्रकार महासंघका नेताहरूको स्पष्ट सन्देश : राज्य संयन्त्र प्रेस स्वतन्त्रताको सीमा नाघ्दैछ

कार्यक्रममा पत्रकार महासंघका नेताहरूको आवाज भने सरकारी संयन्त्रप्रति आशंका, असन्तोष र प्रतिरोधका स्वरमा मुखरित भयो।

महासंघका महासचिव रामप्रसाद दहालले चेतावनी शैलीमा भने, “संघदेखि स्थानीय सरकारसम्म पत्रकारलाई सघुरो कोठामा थुन्ने सोच बलियो हुँदैछ। प्रेस स्वतन्त्रता हटाउने योजनाले अब प्रतिकार पाउनेछ।”

केंद्रिय लेखा समिति अध्यक्ष केसी लामिछानेले सञ्चारमन्त्रीको पछिल्लो विभाजनकारी अभिव्यक्तिप्रति आपत्ति जनाउँदै भने, “पत्रकारहरूको संरक्षण गर्नु पर्ने मन्त्रालय स्वयं आचारसंहिता तोड्ने अभिव्यक्ति दिइरहेको छ भने पत्रकारहरू चुप लागेर बस्ने होइनन्।”

उनीहरूको भनाइमा सत्ता र मिडियाबीचको सम्बन्धमा गहिरो अविश्वास र सरकारद्वारा सञ्चारमाध्यमहरूलाई ‘सञ्चालनयोग्य उपकरण’ बनाउने रणनीति रहेको आरोप प्रस्ट देखिन्छ।

---

प्रदेश सरकार र विज्ञापन नीतिको आलोचना : पत्रकारिता पनि बजेटको राजनीति भित्र?

महासंघका केन्द्रिय सदस्य राजेश कुमार कर्णले विशेष रूपमा मधेश प्रदेश सरकारको विज्ञापन वितरण नीति र प्राथमिकताप्रति गम्भीर प्रश्न उठाए।

उनले बताए, “प्रदेश सरकारले बजेटको ठुलो हिस्सा केन्द्रमा सञ्चालित मिडियामा खर्च गरेको छ। स्थानीय पत्रकारहरू, जो संघीयताको लडाइँका अभियन्ता हुन्, आज उपेक्षा र पीडामा परेका छन्।”

यसले पत्रकारिता केवल समाचार लेख्ने कुरा नभएर राजनीतिक सन्तुलन, बजेट पहुँच र स्वाधीनता बीचको संघर्ष भएको संकेत दिन्छ।

---

सुरक्षा निकायको सकारात्मक सन्देश : पत्रकार निडर बनून्, हामी साथमा छौं

कार्यक्रममा सहभागी सशस्त्र प्रहरीका डिआइजी कृष्णराज ढकाल र नेपाल प्रहरीका डिआइजी उमाप्रसाद चतुर्वेदीले भने, पत्रकारहरूको निष्पक्षताको समर्थन गर्दै सकारात्मक सन्देश दिए।

“हामी पत्रकारहरूको सुरक्षामा सधैँ तत्पर छौं। पत्रकारहरू निडर बनून्, उनीहरूको स्वतन्त्रता संरक्षण हाम्रो कर्तव्य हो,” उनीहरूले संयुक्त रूपमा उल्लेख गरे।

यो भनाइले सुरक्षा निकाय र पत्रकारबीचको विश्वास निर्माणका लागि प्रशासनिक प्रयासको झल्को दिएको छ।

---

उत्कृष्ट पत्रकारिता पुरस्कारको घोषणा : सकारात्मक ऊर्जा भरिएको संकेत

प्रेस स्वतन्त्रता सेनानी रामभरत साहले “रामभरत साह कनक लता उत्कृष्ट पत्रकारिता पुरस्कार” घोषणा गरे। यो पुरस्कार पत्रकार महासंघको स्थापना दिवसको अवसरमा प्रत्येक वर्ष प्रदान गरिने र जिल्ला, प्रदेश र राष्ट्रियस्तरमा सक्रिय पत्रकारलाई प्राथमिकताका साथ सम्मान गरिने जनाइएको छ।

यो पुरस्कार घोषणाले पत्रकारिता क्षेत्रमा निरन्तर क्रियाशील रहन प्रेरणा दिने र गुणस्तरीय लेखनको सम्मान गर्ने वातावरण निर्माण गर्न सक्ने आशा जगाएको छ।

---

कार्यक्रमको समापन : मधेशमा पत्रकारिता केवल पेशा होइन, आन्दोलनको निरन्तरता हो

नेपाल पत्रकार महासंघ मधेश प्रदेश अध्यक्ष श्याम बञ्जाराको अध्यक्षतामा सम्पन्न भएको कार्यक्रममा पत्रकारिता केवल समाचार लेख्ने प्रक्रिया नभई, इतिहास, संघर्ष र अधिकारको निरन्तर अभ्यास हो भन्ने भावनाले कार्यक्रम समेटिएको देखियो।

मुख्यमन्त्रीका सल्लाहकार अबधेश झा, राष्ट्रिय दलित पत्रकार संघका अध्यक्ष कैलास दास, सिकेन्द्र पासवान, राजु विश्वकर्मा, सत्यप्रकाश श्रेष्ठ, प्रविण साह, अबधेश कामत, पुरण साह र श्रवण देवजस्ता सहभागीहरूले आ–आफ्ना दृष्टिकोण प्रस्तुत गर्दै पत्रकारिता, लोकतन्त्र र सामाजिक न्यायबीचको सम्बन्धलाई उजागर गरे।

---

निष्कर्ष : कलम र शक्ति दुबैका बीच सन्तुलन अपरिहार्य

भंगहाको यो कार्यक्रमले स्पष्ट सन्देश दिएको छ —
पत्रकारिता न त अपराजेय शक्ति हो, न त संकुचित जिम्मेवारी। यो पेशा स्वतन्त्रता र मर्यादाबीचको सन्तुलन खोज्ने प्रयास हो।

जहाँ पत्रकारिता शक्तिवान पक्षप्रति प्रतिरोध र कमजोर पक्षप्रति आवाज हो; त्यहाँ राज्य संयन्त्रले पनि पत्रकारलाई विपक्ष होइन, साझेदार र आलोचक मित्रको रूपमा हेर्नुपर्ने आवश्यकता अझ बलियो भएर आएको छ।

संविधानले दिएको प्रेस स्वतन्त्रता न केवल कानूनी ग्यारेन्टी हो, यो समाजको आत्मा हो — त्यसमा चोट, कटौती वा दमन कुनै पनि रूपमा स्वीकार्य हुँदैन।